Categorie: Algemeen (geen categorie)
-
AuteurBerichten
-
14 november 2002 om 10:02 ReactieD. ten Hove, diabetesverpleegkundige
Welke maatregelen moeten moslimpatiënten met diabetes mellitus treffen tijdens de ramadan?
14 november 2002 om 10:10 ReactieDISCOURSEGeachte mevrouw ten Hove
Van 5 november 2002 tot 5 december 2002 vindt de vastenmaand ramadan plaats. In de praktijk betekent het dat de gelovige moslims zich gedurende 29 of 30 dagen tussen de eerste dageraad en zonsondergang onthouden van eten, drinken, roken en geslachtsverkeer. Ondanks het feit dat u misschien zelf een ander geloof heeft of helemaal niet volgens een bepaalde overtuiging leeft, kan het zo zijn dat een moslim een dringend beroep doet op uw begrip en medeleven.
Er bestaat altijd de mogelijkheid voor iemand met diabetes om op medische gronden niet mee te hoeven doen. Met name bij gebruik van insuline kan een beroep worden gedaan op de voorschriften van de Koran. Echter, de koran maakt niet voor iedereen een uitzondering en de patiënt met diabetes zal zelf moeten beslissen of hij/zij mee doet met de ramadan. Hieronder staat een vertaling van enkele passage’s uit de Koran die gaan over de ramadan.Het is tijdens de maand ramadan, dat de Koran werd geopenbaard als leidraad voor de mensen en als bewijs van leiding en onderscheid. Dus, wie de maan heeft gezien, dat hij vaste! En wie ziek is of op reis, dat hij dan andere dagen telt. Allah bedoelt het goed met u en wil het u niet moeilijk maken, wel dat u het aantal dagen volbrengt en de grootheid Allah belijdt omdat Hij u geleid heeft. Misschien zult u dankbaar zijn (soura Al-Baqarah, vers 185).
Ten eerste diegene aan wie het is toegestaan de vasten te onderbreken zonder de verplichting tot inhalen van de vasten achteraf zijn de volgenden: de oude man, de oude vrouw en de zieke op wiens genezing geen hoop bestaat. Het is aan allen slechts toegestaan de vasten te verbreken indien dat voor hen een te zware belasting zou betekenen. Als compensatie voor deze vrijstelling verdient het voor hen aanbeveling om voor elke dag dat zij niet vasten één van de arme lieden van het land te voeden met zoveel als voor hen dagelijks voldoende is.
Ten tweede: degene aan wie het is toegestaan de vasten te verbreken met echter de verplichting tot inhalen zijn de volgenden: ……… en de zieke op wiens herstel gehoopt mag worden. Bij deze vergunning tot het verbreken van de vasten bestaan twee regels:
– hij mag de vasten verbreken met echter de verplichting tot inhalen na zijn genezing, indien het vasten tijdens zijn ziekte voor hem een zware beproeving zou zijn, of de ziekte zou verergeren of het herstel zou vertragen.
– Hij moet de vasten verbreken met echter de verplichting tot inhalen na zijn ziekte indien en door oorzaak van het vasten levensgevaar zou ontstaan of indien er buitengewoon grote schade aan zijn gezondheid toegebracht zou worden: hierbij moet worden afgegaan op de ervaring, de heersende opinie of de mededeling van een betrouwbare arts (Sahih Al-Boechari en Sahin Al-Moeslim)Het is belangrijk om bij moslim patiënten te bespreken of ze meedoen met de ramadan. Mensen met diabetes, die aan de ramadan beginnen, hebben vaak vragen over het beleid. Indien iemand toch hieraan graag mee wil doen, is een belangrijke vraag of er gedurende de dag helemaal niets gegeten zal worden. Een optimale regulatie bij zo’n verandering in het voedingspatroon is moeilijk en ook de kans op een hypoglycemie is belangrijk hierbij af te wegen. Onze ervaring is dat de meeste mensen over de gehele dag verspreid zeker niet minder eten. Het beleid moet voor eenieder afzonderlijk worden bepaald. Hieronder volgen een aantal algemene tips die wij gebruiken in onze praktijk.
Tabletten (orale bloedglucoseverlagende medicijnen)
– Nieuw ontdekte type 2 patiënten: bij starten van orale medicatie bij een nieuw ontdekte patiënt met diabetes kan afgevraagd worden of starten met orale therapie kan wachten tot na de Ramadan (het is verstandig de patiënt te vragen om niet al te grote maaltijden te nemen)
– Bij de patiënten die één of twee maal per dag tabletten gebruiken, handhaven wij de dosering. (gekoppeld aan de maaltijd), daar de patiënten voor zonsopgang en na zonsondergang hun maaltijd gebruiken.
– Bij patiënten die drie maal per dag tabletten gebruiken, laten wij de patiënt stoppen met de tablet bij de middagmaaltijd en handhaven wij de ochtend- en avondtablet (gekoppeld aan de maaltijd).
Verder bestaat natuurlijk de mogelijkheid vaker de glucose te controleren. Bij hypoglycemieën overdag moet de patiënt wel koolhydraten nemen (bv 5 dextro’s). Eventueel moet de dosis tabletten bij hypo’s verlaagd worden.Insuline
– 1dd insulineregime voor de nacht: kan zo gehouden worden. Indien hypo’s optreden de insulinedosering met 1/3 verminderen.
– 2dd insulineregime met mix-insulines: het probleem met de mixinsuline ’s ochtend is het ontbreken van de middag maaltijd. Een oplossing voor dit probleem is om in deze perioden ’s ochtends alleen gebruik te maken van (ultra)kortwerkende insuline. Bij bijvoorbeeld een mixverhouding van 20 E 30/70 ‘s ochtends kan omgezet worden in 6 E (ultra)kortwerkende insuline (30% van 20 E), waarna frequente controles nodig zijn. Nogal eens zal deze startdosering te laag zijn (omdat tijdens de ramadan ’s ochtends het meest wordt gegeten), echter hoger starten zal de kans op een hypo vergroten. De avond mix kan gewoon zo gehouden blijven.
– 4dd insulineregime: niet eten is niet spuiten, dus waarschijnlijk de middaginsuline staken en de overige kunnen worden gehandhaafd. Frequente controle van de bloedglucosewaarden (nuchter, voor avondmaaltijd en voor het slapen) zijn aan te bevelen. Zo nodig kan de insulinedosering aangepast worden. Indien mensen ’s ochtends meer eten dan ’s avonds kan het nodig zijn de insulinedoseringen voor deze maaltijden om te draaien. Het is verstandig dit uit te vragen.K. Polinder, Huisarts, Emmen en asielzoekerscentrum Ommen
N. Kleefstra, artsonderzoeker
S.T. Houweling, artsonderzoeker
H.J.G. Bilo, internist -
AuteurBerichten