Categorie: Algemeen (geen categorie)
-
AuteurBerichten
-
10 december 2002 om 14:40 ReactieLinda Smit, diabetesverpleegkundige
Een zeldzame bijwerking van metformine is een lactaatacidose.
Hoe wordt zo’n lactaatacidose veroorzaakt?10 december 2002 om 14:42 ReactieDISCOURSEEnergie voor spiercontracties komt normaalgesproken vooral uit glycogeen. Tijdens de zuurstofloze omzetting van glycogeen wordt glucose gevormd dat weer verder wordt omgezet in pyruvaat. Pyruvaat wordt indien er voldoende zuurstof in de spieren aanwezig is omgezet in energie. Een deel van het pyruvaat wordt omgezet in lactaat. Voor deze laatste omzetting is geen zuurstof nodig. Indien er veel spierarbeid verricht wordt en er relatief weinig zuurstof aanwezig is wordt er veel pyruvaat omgezet in lactaat waardoor een ‘verzuring’ van de spieren kan optreden. Lactaat wordt ook wel melkzuur genoemd. Iedereen maakt lactaat aan. Een deel van dit gevormde lactaat wordt uitgescheiden door de nieren en voor een deel gebruikt als grondstof in de lever voor de vorming van glucose (gluconeogenese). Melkzuuracidose (lactaatacidose) kan ontstaan door een toegenomen productie en/of een gestoorde uitscheiding van melkzuur.
De meest gevreesde complicatie van behandeling met metformine is zo’n lactaatacidose. Hoe metformine leidt tot een verhoogde kans op een lactaatacidose is niet helemaal bekend. Wat we wel weten is dat deze complicatie nauwelijks optreedt bij mensen die niet een verhoogd risico hebben op een hoge lactaatspiegel in het bloed. Mensen die een verhoogd risico hebben op een lactaatacidose zijn ten eerste mensen waarbij er een toename is van lactaatvorming, zoals optreedt bij een verminderde zuurstofgehalte in de weefsels dat kan optreden bij hartfalen. Ten tweede zijn dit mensen die een verminderde uitscheiding/omzetting hebben van lactaat zoals te verwachten is bij nier- en leverfunctiestoornissen en alcoholisme. Bij deze mensen is metformine daarom ook gecontraindiceerd.
Tevens zijn er een aantal acute aandoeningen die kunnen leiden tot een verandering van de nierfunctie. Indien zo’n acute aandoening optreedt moet de metformine ook (tijdelijk) worden gestaakt. Voorbeelden van zo’n acute aandoening waarbij de nierfunctie verslechterd zijn: uitdroging (dehydratie) bijvoorbeeld tijdens een periode van diarree, koorts, ernstige infecties (zoals sepsis, ernstige urineweginfectie) en/of omstandigheden waarbij er minder zuurstof aan de weefsels wordt aangeboden (hypoxische omstandigheden) zoals shock en pulmonale insufficiëntie.
Conclusie, indien de contra-indicaties in acht worden genomen bestaat er eigenlijk geen extra risico op het ontstaan van een lactaatacidose en kan metformine veilig worden voorgeschreven.
Recent is dit bevestigd in een meta-analyse gepubliceerd, welke concludeert, dat wanneer de contra-indicaties voor metformine gebruik in acht worden genomen het risico op een lactaatacidose gelijk is aan het risico wat mensen lopen die behandeld worden met andere glucose verlagende middelen4. In beide groepen is het risico hierop 8-9 keer per 100.000 patiëntenjaren. In dit review is er geen fatale afloop gemeld bij een totaal van bijna 66.000 onderzochte patiëntenjaren.S.T. Houweling, artsonderzoeker
N. Kleefstra, artsonderzoekerLiteratuur
1. Stades AME, Holleman F, Hoekstra JBL. Metformine effectief bij ontregelde diabetes mellitus type 2. Ned Tijdschr Geneeskd 2000;144(40):1897-1900
2. Heine R.J. Vergroot een gereduceerde nierfunctie, zonder acidose, het gevaar voor het ontstaan van melkzuuracidose door metformine. Ned Tijdschr Geneeskd 2002; 146(46): 2213
3. Farmacotherapeutisch kompas
4. Salpeter S, Greyber E, Pasternak G, Salpeter E. Risk of fatal and nonfatal lactic acidosis with metformin use in type 2 diabetes mellitus. Cochrane Database Syst Rev 2002;(2):CD002967 -
AuteurBerichten